APA ITU BAHASA ISYARAT?

Apa itu bahasa isyarat? Seringkali kita melihat orang pekak berisyarat dengan pelbagai gaya dan rekaan simbol yang menarik. Kadang-kadang kita sendiri terpegun dengan gaya dan isyarat yang dilakukan oleh golongan orang pekak atau orang normal yang mengetahui bahasa isyarat. Sebenarnya, apa itu bahasa isyarat?

Tahukah anda? Sebenarnya, kita banyak menggunakan isyarat dalam kehidupan. Misalnya, bila kita bertutur pasti tangan kita akan bergerak dan menunjukkan isyarat lazim reaksi dalam diri kita. Sebagai contoh, isyarat mata menjeling ketika memandang sinis kepada orang, makan, minum, cekak pinggang apabila marah, dan sebagainya. Selain itu, apabila kita melihat polis trafik membuat isyarat di tengah jalan, pengadil permainan membuat isyarat kepada pemain dan sebagainya. Persoalannya disini, adakah isyarat-isyarat itu merupakan suatu bahasa?. Sebenarnya tidak, kerana isyarat tersebut tidak digunakan dalam kehidupan seharian. Misalnya, apabila seorang polis trafik berisyarat dijalan raya kemudian dia pulang ke rumah, adakah dia menggunakan isyarat yang digunakan dijalan raya tadi untuk berkomunikasi dengan keluarganya? Mesti tidakkan.

Baiklah berbalik kepada isyarat orang pekak. Soalan saya kepada kalian semua, adakah bahasa isyarat yang digunakan oleh orang pekak boleh dikatakan sebagai suatu bahasa? Cuba kita merujuk kepada ciri-ciri bahasa, tidak salah saya, (kalau ada sesuatu tertinggal ciri-ciri bahasa bolehlah anda komen ya.. kita sama-sama berkongsi ilmu) ciri-ciri bahasa ialah mempunyai sistem, ada perlambangan, dimiliki, diperturunkan, mempunyai arbitrari, dan mampu menyatakan segala hal. Sebagai contoh, kita mempunyai bahasa melayu. Seperti yang kita maklum bahasa melayu mempunyai kesemua cirri-ciri tersebut. Maka, bahasa Melayu boleh dikatakan sebagai suatu bahasa. Bagaimanakah pula dengan bahasa isyarat yang digunakan oleh orang pekak?. Kalau kita selidik, bahasa isyarat yang digunakan oleh orang pekak mempunyai kesemua ciri-ciri bahasa tersebut. Sebagai contoh, dari segi sistem bahasa isyarat mempunyai fornologi, morfologi, sistaksis, pragmatik dan sebagainya. Selain itu, dari segi perlambangan, bahasa isyarat ada menyatakan sesuatu peristiwa dan sebagainya serta mempunyai arbitrari. Bahasa Isyarat juga, dimiliki oleh orang pekak dan diperturunkan serta diamalkan oleh mereka dalam kehidupan. Seterusnya, bahasa isyarat mampu menyatakan segala hal yang dikehendaki. Oleh itu, jelas terbukti lagi bersuluh bahawa bahasa isyarat yang digunakan oleh orang pekak boleh dikategorikan sebagai suatu bahasa seperti bahasa-bahasa yang lain.

Bagaimanakah cara perbentukan isyarat? Seperti yang saya maklum daripada seminar bahasa isyarat yang saya hadiri baru-baru ini di Universiti Malaya, cara perbentukan bahasa isyarat ialah mempunyai sifat utama, terdapat pergerakan, mempunyai bentuk dan kedudukan objek, lakonan kembali, mempunyai pelbagai simbol dan sebagainya.

Sekarang, kita tumpukan definisi bahasa isyarat. Menurut kamus dewan, bahasa ialah sistem lambang bunyi suara yang dipakai sebagai alat perhubungan dalam lingkungan satu kelompok manusia (antara individu dengan individu yang lain). Manakala maksud isyarat ialah, segala sesuatu pergerakan seperti kepala, kejipan mata, lambaian tangan dan lain-lain yang dilakukan sebagai tanda. Kesimpulannya, bahasa isyarat merupakan suatu alat penyampaian komunikasi yang digunakan oleh orang pekak dengan menggunakan pelbagai pergerakan badan yang membentuk simbol tertentu. Selain itu, bahasa isyarat ialah bahasa yang digunakan tanpa menggunakan ucapan atau penulisan.

Antara jenis bahasa isyarat yang digunakan oleh orang pekak di Malaysia ialah:

a) BAHASA ISYARAT MALAYSIA ATAU MySL (MALAYSIA SIGN LANGUAGE).

Bagi pengetahuan kalian, MySL ini merupakan bahasa isyarat yang selalu digunakan oleh Orang Pekak di Malaysia. Boleh dikatakan MySL ini merupakan bahasa ibunda bagi orang pekak di Malaysia. Memang diakui MySL digunakan oleh orang pekak Malaysia secara meluas. MySL juga, merupakan bahasa yang senang digunakan oleh orang pekak. Selain itu, MySL mempunyai tatabahasa dan peraturannya yang tersendiri. Oleh itu, dengan menggunakan MySL orang pekak boleh berkomunikasi dengan baik dan dapat memberi pemahaman kepada mereka. Namun, bila orang normal seperti saya hendak menggunakan MySL agak susah sedikit kerana tatabahasa dan peraturannya tidak sama macam bahasa kita. Misalnya, hendak memendekkan ayat dan sebagainya.

b) KOD TANGAN BAHASA MELAYU (KTBM)

Kod tangan bahasa melayu seingat saya, telah ditubukan pada tahun 1978 dan sudah 30 tahun terlaksana. Namun, KTBM ini bukanlah bahasa umum dan tidak merupakan bahasa orang pekak, tetapi digunakan dalam tatabahasa Bahasa Melayu. Dengan kata lain, KTBM digunakan apabila berlakunya terjemah daripada lisan (suara) kepada visual (tangan) dalam tatabahasa Bahasa Melayu. Selalunya, KTBM ini digunakan oleh guru-guru yang mengambil masalah pendengaran seperti saya untuk digunakan bagi mengajar bahasa Melayu. KTBM ini ada pro dan kontranya, pronya, orang pekak dapat mengetahui sruktur bahasa Melayu. Kontranya, KTBM melambatkan lagi komunikasi antara orang pekak, kerana ada imbuhan dan sebagainya serta memberi kekeliruan kepada orang pekak. Saya tidak mahu menerangkan dan komen apa-apa tentang KTBM, tetapi apa yang penting sesuatu yang dilakukan mesti ada kebaikan kepada orang pekak, mengikutlah kesesuaian anda semua. Nasihat saya untuk menguasai sesuatu bahasa itu, mestilah banyakkan membaca dan bertanya. Betul tak?

c) AMERICAN SIGN LANGUAGE ASL ATAU BAHASA ISYARAT AMERIKA

ASL ini merupakan bahasa isyarat yang digunakan bagi orang pekak di negara Amerika. Namun, terdapat isyarat Malaysia yang mempunyai persamaan sedikit dengan isyarat Amerika tetapi masih lagi MySL. Cuma di ambil-ambil sedikit dan disesuaikan dengan penggunaanya. Macam bahasa Melayu, ada perkataan yang diambil daripada bahasa Jawa, Portugis dan sebagainya. Apa yang menarik, ASL ini lebih maju dan ke hadapan daripada MySL. Hal ini demikian kerana, ASL sudah mempunyai perubahan penggunaan dan tatabahasa serta pertambahan perbendaharaan yang baru.

d) BERISYARAT MENGIKUT TATABAHASA BAHASA INGGERIS (SEE – SIGN EXACT ENGLISH)

Bagi pengetahuan kalian, SEE ini sama sahaja macam KTBM yang digunakan untuk penggunaan tatabahasa bahasa Inggeris.

e) PERTUTURAN KIU

Pertuturan Kiu ini khas sedikit kerana pertuturan kiu ini menggunakan isyarat tangan untuk membolehkan golongan pekak untuk bercakap.. Pertuturan kiu mengunakan bentuk-bentuk bagi memandu bunyi-bunyian . Selain itu, bentuk-bentuk yang dilambangkan (kiu) ditentukan pada kawasan dimana bentuk tangan menentukan bunyi-bunyian tangan. Misalnya 8 bentuk tangan membentuk huruf konsonan dan 4 bentuk tangan membentuk huruf vokal. Seterusnya, pertuturan kiu menggunakan bentuk-bentuk bagi memandu bunyi-bunyian.

Sekarang kita beralih kepada sejarah perkembangan MySL di Malaysia. Bagi maklumat anda semua Federation School of the Dear ditubuhkan pada 1954 di Pulau Pinang dengan menggunakan kaedah oralisme. Pada masa itu, pelajar pekak disitu menggunakan bahasa isyarat untuk mereka berkomunikasi. Selain itu, terdapat Sekolah Pekak yang terdapat di Singapura dan bahasa isyarat yang digunakan ialah Bahasa Isyarat Shanghai (SSL)

Seterusnya pada tahun 1964, Kelab Pekak di Petaling Jaya Selangor, telah ditubuhkan dan diasaskan oleh Lam Beng Heng. Ketika itu, mereka menggunakan SSL dan isyarat tempatan sahaja. Pada tahun 60-an, Amerka Sign Language (ASL) telah diperkenalkan oleh En. Tan Yap yang belajar di Gallaudet College dan juga anggota Registry of Interpreter for the Deaf (RID). Pada tahun 80an pula, Dr. Francesa Parson dari Amerika Syarikat memperkenalkan Kaedah Komunikasi Menyeluruh (Total Communication).

Pada tahun 1978 KTBM yang berasaskan ASL dibukukan dan digunakan di sekolah-sekolah Amerika dan British menggunakan bahasa Inggeris tetapi isyarat mereka adalah berlainan. Bagi makluman semua, ASL di gunakan di USA dan BSL digunakan di negara Komanwel seperti India, Pakistan, Australia, New Zealand, dan Fiji dan ditambah dengan isyarat tempatan mengikut budaya mereka.

Kalian hendak tahu, bagaiamanakah tiba-tiba sahaja wujudnya MySL?. Pada tahun 1996 Malaysia telah menjadi tuan rumah untuk menganjurkan dua aktiviti di peringkat antarabangsa iaitu 5th “Asia Pacific Deaf Games” dan “World Federation of the Deaf Asia Pacific Conference” : Bilingualism in Deaf Education di PWTC. Pada masa itu, semua orang pekak daripada seluruh dunia datang. Tiba-tiba pada masa itu juga, mereka mempersoalkan, kenapa kita menggunakan bahasa isyarat negara asing?

Oleh itu, pada tahun yang sama komuniti orang pekak sepakat untuk memulakan projek bahasa Isyarat Malaysia (BIM). Selepas itu, diikitraf sebagai bahasa rasmi orang pekak pada tahun 2000 oleh komuniti orang pekak Malaysia. Selepas itu, diiktiraf oleh Kementerian Perpaduan Negara dan Pembangunan Masyarakat , Jabatan Kebajikan Masyarakat Malaysia dengan memperuntukkan kewangan sebanyak RM230,000.

Kemudian, pada tahun 2005, Persekutuan Orang Pekak Malaysia (MFD) telah menubuhkan Pusat Latihan Bahasa Isyarat Malaysia (MySL training Centre) yang bertujuan untuk memberi komunikasi antara orang pekak dan orang normal.

Melalui Bajet 2007, pusat ini berjaya menuju objektif yang disasarkan, iaitu menjadi sebuah pusat latihan yang lengkap dan setanding dengan pusat pembelajaran yang lain. Matlamat utamanya seperti melatih Jurubahasa Isyarat Profesional dengan kerjasama International University College of Technology Twintech (IUCTT), membantu meningkatkan penguasaan bahasa isyarat kepada guru-guru, kaunselor sekolah pendidikan khas serta kakitangan sektor kerajaan yang berurusan dengan orang pekak. Selain itu, matlamat lain adalah untuk mewujudkan komunikasi tanpa halangan di semua agensi yang menyediakan perkhidmatan kepada orang pekak dan membangunkan Perkhidmatan Penterjemahan Dalam Talian (online) serta Kamus Bahasa Isyarat Maya untuk manfaat semua rakyat.

Pada tahun 2005, Persekutuan Orang Pekak Malaysia (MFD) telah menubuhkan Pusat Latihan Bahasa Isyarat Malaysia (MySL training Centre) yang bertujuan untuk memenuhi keperluan komunikasi tanpa halangan dalam semua bidang antara orang pekak dan bukan pekak.

Melalui Bajet 2007, pusat ini berjaya menuju objektif yang disasarkan, iaitu menjadi sebuah pusat latihan yang lengkap dan setanding dengan pusat pembelajaran yang lain. Matlamat utamanya diterusnya seperti melatih Jurubahasa Isyarat Profesional dengan kerjasama International University College of Technology Twintech (IUCTT), membantu meningkatkan penguasaan bahasa isyarat kepada guru-guru, kaunselor sekolah pendidikan khas serta kakitangan sektor kerajaan yang berurusan dengan orang pekak.

Selain itu MySL juga bermatlamat mewujudkan komunikasi tanpa halangan di semua agensi kerajaan yang menyediakan perkhidmatan kepada orang pekak dan membangunkan Perkhidmatan Penterjemahan Dalam Talian (online) serta Kamus Bahasa Isyarat Maya untuk manfaat semua rakyat.

Kini MySL telah digunakan dengan meluas oleh orang pekak di Malaysia serta menjadi kebanggaan mereka. Selain itu, MySL telah semakin ramai yang ingin mempelajarinya melalui pelbagai langkah yang dilakukan oleh pihak MFD dan juga badan-badan bukan kerajaan yang ingin membela golongan pekak.

Sekarang, kalian sudah tahukan sejarah bahasa isyarat, jenis-jenis dan sebagainya. Sebenarnya, bahasa isyarat boleh dikatakan sebagai suatu bahasa kerana bahasa isyarat mempunyai cirri-ciri yang tersendiri. Jadi, kalau rasa berkeinginan hendak belajar, silalah belajar. Kalau kalian ada adik-beradik pekak atau rakan-rakan pekak serta orang normal yang mengetahui bahasa isyarat dan sebagainya, ambillah peluang daripada mereka untuk mempelajarinya. Banyak kelebihannya. Hal ini bukan bermakna bahasa isyarat hanya boleh digunakan oleh orang pekak sahaja tetapi orang normal boleh menggunakannya. Kelebihannya nanti akan saya ceritakan pada blog akan datang. Namun, bahasa isyarat sangat cantik dan menarik berbeza daripada bahasa-bahasa lain. Jangan terkejut bila anda pelajari bahasa isyarat atau MySL anda boleh bertutur dengan semua orang pekak di seluruh dunia kerana terdapat simbol isyarat yang hampir-hampir sama dengan negara lain. :-)

Ini merupakan salah satu bahasa isyarat MySL iaitu ucapan yang sempat saya ambil dari internet:

ASSALAMUALAIKUM

SELAMAT DATANG

APA KHABAR?

TERIMA KASIH